چرا برنامه های فراغتی کانون گفتگوی بین نسلی در خانواده نیستند؟

‘گزارش اختصاصی/ سیب پرس- منصورساعی

✅ «فراغت » مفهومی مدرن و زاده و برآیندِ جامعه پس از انقلاب صنعتی است، جامعه ای که در آن «وقت کار» و «وقت آزاد» از هم جدا شده و فرد در وقت آزاد خود به طور داوطلبانه، لذت بخش ترین فعالیت های مورد علاقه خود را انتخاب می‏کند و انجام می دهد.

✅ برنامه های فراغتی به ویژه فراغت های جمعی و گروهی را می توان برنامه هایی ارتباطی و محشون از ارتباطات میان فردی شامل برنامه ها، رویدادها و موقعیت هایی هستند که زمینه شکل گیری و توسعه ارتباطات انسانی، تعامل، گفتگو، صحبت با همدیگر، ایجاد شناخت متقابل، انتقال باورها و معانی بین والدین و فرزندان را فراهم می‏کند و موجب افزایش صمیمیت و نزدیکی بین افراد و مشارکت کنندگان می شود.

✅ برنامه های فراغتی شامل طیف متنوعی اعم از مسافرت، رفتن به کافه و رستوران، پیاده روی، پاساژ گردی، پارک گردی، رفتن به سینما و تئاتر، انجام بازی گروهی و مشترک، جلسات بحث و گفتگو در مورد یک کتاب و فیلم،انجام فعالیت ها و بازی های مشترک تجربه تفریح، ورزش و هیجان مشترک هستند.

✅ در سال گذشته پژوهشی کیفی در مورد کمیت وکیفیت تعاملات و ارتباطات فرزندان با والدین و تحلیل تجربه زیسته فرزندان(دانش اموزان دبیرستانی شهر تهران) انجام دادم. بخشی از نتایج آن را اینجا می آورم که جالب و شایان توجه است.

✅ نتایج پژوهش من نشان داد که «فراغت فردی رسانه محور» و «فراغت جمعی همسال محور» بیشترین بخش برنامه های فراغتی فرزندان را به خود اختصاص داده اما برنامه های«فراغت جمعی والدمحور» کمترین بخش اوقات فراغت آنها را شامل می شود. این نتایج را در ادامه بیشتر تشریح می کنم.

✳️ فراغت فردی رسانه محور: بیشترین برنامه های ارتباطی فراغتی نوجوانان«فراغت فردی رسانه محور» بوده است. این بدان معناست که فرزندان بیشتر اوقات فراغت خود را خانه و در تعامل با رسانه های جمعی یا رسانه های اجتماعی خود شامل دیدن فیلم تلویزیون به صورت فردی، استفاده ازابزارهای ارتباطی نوین و موبایل های هوشمند، بازی کامپیوتری و حضور در رسانه های اجتماعی آنلاین می گذراند. به عبارتی «خانگی شدن» و «رسانه ای شدن» برنامه های فراغتی فرزندان به یکی از ویژگی های مهم سبک زندگی . گذران اوقات فراغت فرزندان تبدیل شده است.

✳️ فراغت جمعی همسال محور: نتایج بیانگر این است که فرزندان نوجوان ترجیح می دهند تا اوقات فراغت خارج از خانه خود را ارتباط و تعامل میان فردی با دوستان و همسالان خود سپری کنند تا با والدین شان. بدین معنا که در طول هفته زمان بسیاری را برای رفتن به به پارک، سینما، کافه گردی، پیاده روی، گردش و تفریح با دوستان و همسالان خود سپری می کنند.

✳️ فراغت جمعی والد محور (خانواده محور): یکی از راه های مهم شکل گیری و توسعه ارتباطات میان فردی دو نسل الدین و فرزندان، خلق و تنظیم برنامه های فراغتی- ارتباطی بیرونی مشترک والدین و فرزندان درطول هفته یا پایان هفته در بیرون از منزل با داخل منزل است. نتایج نشان می دهد که بیشتر نوجوانان برنامه مشترک ارتباطی- فراغتی در بیرون و داخل خانه با والدین خود ندارند و از ۴۰ نفر تنها ۸ نفر برنامه فراغتی مشترک منظم مانند داشتن گردش، تفریح و فراغت مشترک با والدین مانند رفتن به پارک، سینما، کافه، رستوران، دیدن یک فیلم مشترک، فعالیت هیجانی و بازی مشترک، و… با نسل والدین خود درطول هفته دارند.

✅ می توان گفت که گرچه برنامه های فراغتی، ارتباطی موقعیت های مطلوبی برای شکل گیری تعامل پایدار، طولانی و گفتگو وصحبت است، اما «فراغت جمعی والدمحوریا خانواده محور» در بین نوجوانان بسیار حداقلی وکمرنگ است.
✅ در واقع دو نسل والدین و فرزندان برای با هم بودن و دورهمی در درون و بیرون از منزل کمتر برنامه ریزی می کنند و کمتر اوقات شان را در تعامل و ارتباط با هم سپری می کنند.
✅ نوجوانان مهمترین عوامل کاهش گذراندن فراغت با والدین را شامل «خستگی و بی حوصلگی ناشی از کار بی وقفه والدین»، «رسم و عادت نداشتن به بیرون رفتن خانوادگی»، «دیدن برنامه های تلویزیزیونی بدون صحبت کردن پیرامون موضوع آن»، «غرق شدن والدین و فرزندان در فضای مجازی»، «لذت نبردن از بودن و همراهی با والدین ( ناشی ازنصیحت آمرانه، تذکر و سرزنش، نق زدن، …)»، «شرکت فرزندان درکلاس های هنری، مهارتی و توسعه فردی» و«مطالعه درسی و انجام تعهدات مدرسه» می‏دانند.