آیا گردشگری از آبان ماه رونق می‌گیرد

به گزارش سیب پرس، تسریع در روند واکسیناسیون و بالارفتن نرخ آن سبب شده حالا مسوولان از فعالیت دوباره برخی کسب و کارها و نیز از لغو محدودیت‌ها سخن بگویند. علاوه بر اینکه دیروز کمال حیدری معاون وزیر بهداشت، از لغو محدودیت‌های مرتبط با کرونا از اول آبان در صورت تایید بسته پیشنهادی آن وزارتخانه به ستاد ملی مقابله با کرونا گفته است، چندی پیش نیز معاون امنیتی وزیر کشور گفته بود با اجرایی‌شدن سامانه هوشمند مدیریت کرونا همه اصناف از جمله گردشگری و هتلداری می‌توانند فعالیت خود را از سر بگیرند؛ خبرهای خوبی که همه اصناف و به‌ویژه صنف هتلداران را خشنود می‌کند چرا که آنها جز آسیب‌پذیرترین کسب و کارها در طول دوره پاندمی بوده‌اند.

چندی پیش بود که حسین ذوالفقاری معاون امنیتی وزیر کشور در محل برگزاری نشست راه‌اندازی «سکوی مدیریت هوشمند بیماری‌های همه‌گیر» در وزارت کشور گفت که با استفاده از پلتفرم طراحی‌شده، خدمات‌دهنده، خدمات‌گیرنده و محیط خدمات باید از بیماری پاک باشند تا مجوز فعالیت داده شود؛ گامی رو به جلو برای بازگرداندن خون به رگ‌های از رمق‌افتاده اقتصاد و به‌ویژه حوزه گردشگری.

خون تازه در رگ‌های اقتصاد گردشگری

گردشگری ایران، دو فصل پررونق دارد؛ یکی دو ماه آغازینِ بهار که مهم‌ترین روزها برای جذب گردشگران بین‌المللی است و دیگری دو ماه نخستِ پاییز که آن هم روزهای جذب گردشگر خارجی است. خب، حالا صنعت گردشگری ایران در چنبره کرونا و محدودیت‌هایش، دو ماه بهار و نیز مهرماه را از کف داده است و امیدوار است بتواند در آبان‌ماه، کمی از ضرر و زیان هنگفت خود را جبران کند.

آن‌طور که مسوولان گفته‌اند، چنین امیدی واهی نیست. حالا نرخ واکسیناسیون کارکنان هتل‌ها از ۷۰درصد هم عبور کرده و همه چیز مهیاست تا آنها هم کمی به روزهای پیشاکرونا بازگردند.

اما هتلدارها، به عنوان یکی از اصلی‌ترین فعالان حوزه گردشگری، در دوره پاندمی چه آسیب‌هایی را از سر گذراندند؟

هتل، کرونا و جیب خالی مردم

صنعت هتل‌داری ایران نیز در بحران جهانی کرونا آسیب دید؛ هتل‌ها تا پیش از همه‌گیری کرونا نیز با توجه به هزینه اقامت، بیشتر مورد توجه گردشگران خارجی یا اقشار مرفه و پردرآمد قرار می‌گرفتند و عمده درآمدشان از جیب گردشگران خارجی تامین می‌شد، اما همه‌گیری کرونا و تعطیلی بازار گردشگریِ بین‌المللی مانع از ورود گردشگران خارجی به ایران شد و این آغاز سقوط اقتصادی هتل‌ها در ایران بود.

هتل‌ها علاوه بر از دست‌دادن گردشگران خارجی حتی مسافران حداقلی داخلی خود را نیز از دست دادند.

مهم‌ترین دلیل این امر، بی‌اعتمادی افراد به استفاده از مکان‌های عمومی برای سفرها بوده است. طی این مدت، مسافران اغلب در ویلاهای شخصی یا اقامتگاه‌های بوم‌گردی یا غیررسمی یا به شکل کمپ و چادرزدن اقامت کرده‌اند و تقریبا هتل‌ها از گزینه‌های اقامتی مسافران حذف شده‌اند.

برای بررسی این صورت مساله، می‌توان به آمار و ارقام مرتبط با تعطیلات عید نوروز امسال اشاره کرد. در این تعطیلات که ممنوعیت تردد بین شهری لغو و سفرها آزاد شد، بر اساس آمار مرکز حمل‌ و نقل کشوری، حدود ۴میلیون خانوار به سفر رفتند، اما از این میزان تنها ۳درصد مراکز اقامتی رسمی را برای اقامت انتخاب کردند و مابقی مسافران در خانه‌های شخصی یا دیگر اقامتگاه‌ها سکنی یافتند.

درواقع اگرچه سفرها در مقایسه با نوروز ۹۹ افزایش حدود ۶۰ درصدی را تجربه کرده بود، اما این موضوع تاثیری در احیای نبض بازار هتل‌ها و اقامتگاه‌های رسمی نداشت.

در سال‌های گذشته ظرفیت هتل‌ها بین ۸۰ تا ۱۰۰درصد تقریبا تکمیل بود؛ اما طی مدت شیوع کرونا، اتاق‌های استفاده‌شده هتل‌ها به کمتر از ۳۰درصد رسیده و تقریبا بیش از ۶۰درصد هتل‌ها در کشور تعطیل شده‌اند یا به شرایط نیمه‌تعطیل درآمده‌اند. برخی از صاحبان هتل‌ها اقدام به فروش یا تغییر کاربری هتل‌ها کرده‌اند و آنهایی که به فعالیت خود ادامه داده‌اند با هزینه‌های سنگینی مواجه هستند و بسیاری از کارکنان خود را از دست داده‌اند؛ زیرا برای تامین هزینه‌ها با مشکلات بسیاری همراه بودند و نبود و کاهش مسافران، مشکلات را افزایش داده است.

این نکته را هم باید نظر گرفت همان‌طور که هتل‌ها بسیار متضرر شده‌اند و از لحاظ اقتصادی با چالش‌های عظیمی مواجه هستند، مردم نیز با توجه به شرایط اقتصادی کشور و تحمیل فشارهای مالی گسترده ناشی از کاهش درآمدها یا از دست دادن شغل‌ها در وضعیت معیشتی بسیار سختی قرار دارند و سفر تقریبا از سبد آنها حذف شده است یا حداقل به‌ دنبال سفرهای ارزان‌تر هستند و با توجه به هزینه بالای اقامت در هتل‌ها، عمدتا دیگر مراکز اقامتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نشانه‌های بروز مشکلات در حوزه گردشگری متعدد است. مثلا در حالی که برابر نتایج طرح آمارگیری از نیروی کار مرکز آمار ایران در بهار سال های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ تعداد شاغلین در بهار ۱۴۰۰ نسبت به بهار سال ۱۳۹۹ افزایش داشته، در بخش هتل و رستوران همچنان ریزش نیروهای کار مشاهده می‌شود به نحوی که تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا ۲۵ هزار و ۶۲۱ نفر از شاغلین این بخش کاسته شده است.

چقدر خسارت دیدند؟

آماری که معاونت گردشگری وزارت گردشگری و میراث فرهنگی از خسارات وارد شده از ناحیه کرونا به صنعت گردشگری کشور اعلام کرده، از حدود ۲,۴ میلیارد دلار خسارت جهانی، چیزی حدود ۳۲ هزار میلیارد تومان است. از این میان، بیشترین خسارت را هتلداران تجربه کرده‌اند. بر اساس آمارهای ارائه‌شده از سوی جامعه هتل‌داران، میزان خسارت‌های مالی کرونا بر هتل‌های ایران بیش ار ۲۰هزار و دویست میلیارد تومان بوده است. حدود دو سوم کارکنان هتل‌ها هم که شغل خود را از دست دادند، در حالی ‌که بسیاری از آنها نیروهای متخصص در این حوزه بوده‌اند.

برای رونق هتلداری در پساکرونا چه کنیم؟

اما حالا که مسوولان از لغو محدودیت‌ها می‌گویند و واکسیناسیون گسترده، از هراس مردم در قرارگرفتن در اماکن عمومی چون هتل‌ها کاسته شده است، صنعت هتلداری برای احیای خود در دوران پس از کرونا چه باید بکند. حمید اسماعیلی که در کاشان هتلدار است در این باره چند پیشنهاد ارائه می‌کند. او در رابطه با تقویت گردشگری داخلی به کرونومی می‌گوید: «در تعطیلات اخیر مهرماه دیدیم که درصد اشغال هتل‌های ما به طور محسوسی افزایش پیدا کرد. در آن روزها، در مشهد و تبریز و دیگر شهرهای توریستی و زیارتی و نیز جزیره کیش، به‌سختی می‌توانستید هتل رزو کنید. تقریبا همه هتل‌ها ظرفیتشان کامل شده بود؛ مردم تشنه سفر هستند. از همین رو باید برای تقویت گردشگری داخلی در این دوران کار کنیم».

این هتلدار تاکید می‌کند که برای اطمینان خاطر مسافران از بابت رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی حتی پس از عبور از همه‌گیری باید همه کار کرد: «باید برای کادرهای خدماتی توریستی دوره‌های آموزشی منسجمی برگزار شود. سلامت مهمانان باید به عنوان مهم‌ترین دغدغه مدیران مراکز ارائه خدمات گردشگری مطرح باشد. در این باره می‌توان به الگوهای جهانی تأسی کرد».

صنعت هتلداری در ایران، آرام‌آرام می‌تواند به احیای خود بپردازد. فقط نباید فراموش کرد که صندوق‌های حمایتی خصوصی در مواردی که دولت نمی‌تواند حمایت موثری از آسیب‌دیدگان این صنعت به عمل آورد، مهم‌اند. علاوه بر گردشگری داخلی، باید برای جذب توریست خارجی نیز دوباره مسیرهایی پیموده شود. نقش رسانه‌ها نیز در این رابطه، به‌ویژه در خنثی‌سازی پروپاگاندای ایران‌هراسی، که به مانند سمی در کسادی گردشگری ایران مطرح است، باید دوباره مورد تاکید قرار بگیرد.