چرا زبان مادری مهم است؟

گزارش اختصاصی/سیب پرس/منصور ساعی، استادیار ارتباطات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

🔹 زبان را چه یک نظام و مکانیزم ارتباطی بدانیم، چه یک ابزار ارتباط و تعامل، شیوه ای برای «درک» و «فهم» جهان زندگی و معنا بخشیدن به هر چیزی است که در جهان زیست ما قرار دارد.

🔹«درک» را می توان تصویر و معنای هستی، واقعیت ها و پدیده ها، موجودات، رفتارها، بیان ها، مفاهیم و احساسات و علائق در ذهن تعریف کرد. درک همان فرآیند رمزگذاری و رمزگشایی در ارتباطات است. ما پدیده ها را معنا می کنیم(رمز یا معنا گشایی) و به پدیده ها معنا می دهیم(رمز یا معنا گذاری).

🔹اما ما چگونه فرآیند رمزگشایی و رمزگذاری را یاد می گیریم.ما از لحظه ای که به دنیا می آییم با زبان کلامی و غیرکلامی اطرافیان مان به ویژه والدین به درک موجودات و پدیده ها و بیان احساسات، علائق و خلق مفاهیم و معناها می پردازیم.اینجاست که زبان مادری اهمیت پیدا می کند. اولین زبانی که مادر یا پدر با آن با فرزند خود صحبت می کنند، ابرازاحساسات می کنند، لبخند می زنند، صدایش می زنند، برایش آواز می خوانند، داستان می گویند، نیازهایش را براورده می کنند و… زبان مادری است.

🔹والدین با زبان مادری به مبادله به اشتراک گذاری آرزوها، باورها، ارزش ها، اسطوره ها، آرمان ها، امیدها،علائق، احساس ها، معانی و مفاهیم با فرزندان خود می پردازند، با زبان مادری به جامعه پذیری و فرهنگ پذیری فرزند کمک می کنند، با زبان مادری به خلق معانی جدید و خلق فکر و اندیشه و فرهنگ با هم می پردازند.

🔹فرزند با زبان مادری اش، چه در قالب کلامی و چه غیرکلامی(ایما، اشاره، رفتار و…) جهانش محیط اش را «معنا» می کند و به آن «معنا» می دهد.

🔹زبان مادری، داستان هزاران سال تلاش بشر و نسل های قبل برای معنابخشیدن به خوشی ها و ناخوشی ها، تلخی ها و لذت ها، موفقیت ها و ناکامی ها و حاصل خون دل خوردن ها و تجربیات گوناگون یک فرهنگ و قوم و ملت است.

🔹زبان مادری، فرصت زایش و بازتولید معناها و تقویت تنوع فرهنگی است، فرصت کشف دیگری است. حفظ و تقویت زبان مادری مکانیزم نیل به آرمانی ترین وجه ارتباطات انسانی یعنی دیالوگ در یک جامعه متکثر نظیر جامعه ایران است.

🔹نباید منکر زبان مادری یا خواهان حذف و ذوب و به حاشیه راندن آن در جامعه و خانواده ایرانی باشیم، چرا که در حال نابود ساختن معناها و جهان زندگی یک جامعه و فرهنگ هستیم و جامعه بزرگ ایران را از فرصت کشف و دیالوگ با آن زبان های مادری محروم می کنیم. حفظ زبان مادری حق نسل های آینده است که تا جهان زندگی نسل های قبل را معنا کنند و بر آن معانی بیفزایند.