چند نکته برای قاتل کارگردانی که بازی مرگ کرد جامعه سر بریده شد

یادداشت اختصاصی/سایه نیکانلو/سیب پرس 

بابک خرمدین، کارگردان سینما بود که صبح روز یکشنبه ۲۶ اردیبهشت ماه، تکه‌هایی از جسد مثله شده‌اش از سطل زباله‌ای در شهرک اکباتان کشف شد. روز بعد والدین این کارگردان ۴۷ ساله سینما، درحالی که هیچ آثاری از پشیمانی در رفتارشان وجود نداشت به جرم خود اعتراف کردند. هنوز جامعه در شوک این جنایت بود که پدر بابک خرمدین در شامگاه سه‌شنبه ۲۸ اردیبهشت ماه به دو جنایت دیگر با همدستی همسرش هم اعتراف کرد و گفت که در سال‌های ۹۰ و ۹۷ داماد و دخترش را هم به شیوه بابک  (مثله) به قتل رسانده و اجسادشان را در نقاط مختلف شهر رها کرده است. مثله کردن یک نفر ممکن است ناشی از اختلالات روانی شدید در فردی که این کار را کرده، باشداگرچه روانپزشک پرونده اظهار کرده که این افراد سالم‌اند و این سالم بودن در قوه قضائیه و پرونده‌های اینچنینی به معنی این نیست که افراد از نظر روانی سالم هستند، بلکه به زبان جرم و جنایت منظور از سالم این است که جنون ندارند و حتما دچار اختلالات خاصی هستند.

درجامعه‌ای که در حال‌گذار از یک وضعیت سنتی به وضعیت مدرن است، ما چند مسئله را می‌بینیم یکی اینکه ارزش‌های قبلی میل به از بین رفتن ندارند و ارزش‌های جدید هم اصرار به ثبات پیدا کردن دارند و‌گذار از این مراحل می‌تواند بسیار تنش آفرین باشد. در بسیاری از حالت‌های سنتی جامعه همیشه یک حس تملک فرزندان از جانب والدین دیده می‌شود و این حس در جامعه سنتی در حال‌گذار بسیار تنش آفرین می‌شود.

به گزارش سیب پرس،والدین در نگاه سنتی معمولا فرزندان را مایملک خودشان می‌دانند و با این توجیه هم به مسئله نگاه می‌کند که من تمام زندگی‌ام را برای فرزندم خرج کرده‌ام و حالا باید من برای سبک زندگی تو تصمیم بگیرم. در سوی دیگر والد می‌خواهد درباره هر رفتار فرزند خود چارچوب تعریف کند و اگر چارچوب رعایت نشود هیمنه ی والدینی زیر سوال می‌رود پس والد اجازه نمی‌دهد فرزندش هر گونه که دوست دارد زندگی بکند.در پرونده خانواده خرمدین ما می بینیم که از رفتارهای خاص بابک خرمدین صحبت شده است و از سوءرفتارهای داماد و دخترشان حرف می‌زنند و می‌خواهند این رفتارهای نادرست را درست بکنند. در انتخاب شیوه درست کردن است که اختلالات فرد بروز پیدا می‌کند و فرد دست به رفتار بهت‌آور و شک‌آور برای جامعه می‌زند. در نگاه وسیع‌تر نیز باید به این نکته اشاره بکنیم که چقدر آستانه تحمل جامعه پایین آمده است برای اینکه اضطراب‌ها در آن اثر بگذارد. عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و شرایط عمومی‌ای که جامعه را بی‌ثبات می‌کند تماما برای جامعه اضطراب‌آور است  اکبر خرمدین دست به جنایت زده و نسبت به آن هیچ عذاب وجدانی هم ندارد. زیرا ارتباط فرد با واقعیت به دلیل هذیان‌های فکری‌اش قطع شده. اما نکته مهم این است که فرد نسبت به خطرناک بودن رفتارش هیچ گونه توجیهی ندارد زیرا فرد در وضعیتی قرار می‌گیرد که افکارش کاملا همسان با خویشتن خودش است و هیچگونه رفتار غلطی را از سمت خودش احساس نمی‌کند پس رفتارهایش کاملا برایش توجیه شده هستند.

در زندگی خانوادگی اکبرخرمدین شکاف نسلی، تضاد و تقابل ارزش‌های اعضای خانواده موج می زند این تقابل زمانی جلوه می کند که افراد یک خانواده مجبور می‌شوند که در زمانی طولانی و طی چندین سال با یکدیگر زندگی کنند شکاف نسلی میان اعضای خانواده کم کم  زیاد شده و طولانی شدن  مدت زندگی فرزندان با والدینشان حتی این شکاف را به مرحله تضاد آشتی ناپذیر میرساند.
زمانی که در بستر خانواده دیالوگ شکل نمی‌گیرد و گفتگو وجود ندارد، پیام فرزندان به والدین و بالعکس منتقل نمی‌شود و در راستای آن تفاهم برقرار نمی‌شود و سو تفاهم‌ها وارد صحنه می‌شوند. در این مورد خاص سناریو‌های مختلفی وجود دارد. عوامل متعددی مانند اعتیاد فرزند و… می‌توانند در رخ دادن این قتل نقش داشته باشند.

با توجه به صحبت‌هایی ارائه شده از سوی پدر و مادر بابک خرمدین و همچنین فیلم‌های پخش در شبکه‌های اجتماعی می‌توان گفت این پدر و مادر درگیر اختلال سایکو پات (psychopath) هستند.

این اختلال، نوعی از اختلال شخصیتی و مهم‌ترین شاخصه‌ی آن عدم حس همدلی و همدردی و عدم پشیمانی است.
افراد سایکوپات دروغگو‌های خوبی هستند، که گزارش‌ها و اظهارات پدر و مادر مقتول به خوبی نشان دهنده‌ی این موضوع است، این پدر و مادر در تعریف بیش از حد اغراق می‌کنند و حس تاسف و پشیمانی را ما در این افراد نمی‌بینیم.

افراد دارای اختلال شخصیتی سایکو پات مسئولیت اعمال خود را نمی‌پذیرند و اگر هم زیر بار مسئولیت رفتار خود روند با افتخار از آن صحبت خواهند کرد که برای رفتار و حرکت خشونت آمیز خود دلیل می‌آورند و با برگشتن به عقب مجددا اعمال خشونت آمیز خود را تکرار خواهند کرد.در مورد پدر بابک خرمدین نیز به وضوح عدم پشیمانی در سخنان پدر بابک، تکرار قتل ها طی سالیان و ادعای او مبنی بر تمایل به قتل دختر دیگرش این موضوع را نشان می دهد.

 اختلال شخصیت خودشیفته همان عظمت و بزرگ منشی؛ که افراد خود را نسبت به دیگران برتر می بینند و محق می دانند و رفتار دال بر خودخواهی و تکبر دارند در مورد پدر بابک خرمدین این موضوع به وضوح در کلام و ایدئولوژی ایشان در حکم صادر کردن و اجرای آن در مورد فرزندانشان دیده می شود. به عبارتی این موضوع در عبارت وی که گفت “کشتم تا از فساد آنان جلوگیری کنم” دیده می شود.

از طرفی میل سیری ناپذیر برای دیده شدن، قدرت و تحسین که در واکنش او، در مقابل لنز دوربین و نشان دادن علامت پیروزی دیده می شود.

تمایلات ضداجتماعی و سادیستیک؛ با مصاحبه افراد خانواده و اقوام مشخص شد اکبر خرمدین فردی عصبی و پرخاشگر است، سابقه بارها تجاوز به دختر خود، قتل و مثله کردن فرزندان و داماد خود و تکرار این موارد با گذر سال ها بیانگر رفتارهای ضداجتماعی و سادیستیک است.

پارانویا؛ بدبینی، مشکوک بودن و عدم اعتماد از ویژگی های خودشیفته های بدخیم است که در سخنان قاتل (پدر بابک خرمدین) هم در مورد رفتارهای فرزندانش افکار پارانوییدی دیده می شود، این موضوع با تحقیقاتی که از همسایگان صورت گرفته، مشخص می سازد که هیچ کدام از صحبت های وی تایید نشده است.

همسر (مادر بابک خرمدین) نیز ممکن است فرد وابسته‌ و مطیع اوامر شوهرش باشد، اما باز هم جای شک دارد که چطور دست به تکه تکه کردن فرزندش زده و یا حتی اگر هم دست به این کار نزده، این اتفاق را مشاهده کرده است، زیرا مشاهده قتل و مثله کردن یک نفر در افراد عادی، باعث اختلال استرس پس از ضربه می‌شود. افراد سالم حتی نمی‌توانند مشاهده کنند که یک نفر به قتل می‌رسد و مثله می‌شود.

اما از منظر جامعه شناختی موضوع را فراتر از پدر و مادر بابک خرمدین ببینیم و بگوییم آیا شرایط اجتماعی می‌تواند وسیله‌ای باشد برای اینکه امر خشونت آفرین در درجات مختلف به وجود بیاید؟ این وضعیت را فقط افراد خلق نکرده‌اند بلکه نظام‌های ارزشی مادر و پدر از یک سو و نظام ارزشی فرزندان از یک سوی دیگر در به وجود آمدن این وضعیت نقش دارند. بابک خرمدین در دوره‌ای از زندگی‌اش به اروپا مهاجرت می‌کند و در آن جا با یک شرایط دیگری روبه رو می‌شود. این فرد ۴۷ ساله تقریبا ۴ سال از زندگی خودش را در دوران پیش از انقلاب سپری کرده است و ۴۳ سال دیگر که نظام ارزشی‌اش شکل گرفته است در دوران بعد از انقلاب بوده است. در اروپا با یک نظام ارزشی دیگری هم مواجه شده است و قبح برخی از امور و ارزش‌ها برای او از بین رفته است. »

فعالیت اصلی بابک در حوزه سینما و هنر بوده است. در حوزه سینما و هنر روابط بین زن و مرد و افراد آنگونه که در تبلیغات رسمی جامعه ما جاری و ساری است، نیست. ما در اینجا از مفهوم خرده فرهنگی در جامعه نمایان نمی‌شود استفاده می‌کنیم. این پسر با این نظام‌های ارزشی در کنار والدینی با نظام ارزشی دیگر قرار گرفته است. این نظام‌های ارزشی متناقض وضعی را ایجاد کرده‌اند که مفاهمه و گفتگو در این شرایط نمی‌تواند صورت بگیرد و نوعی نا همزبانی پارادایمی به وجود آمده است. این عکس العمل درست است در یک فرد بروز پیدا کرده است ولی شرایط بروز و لوازم آن کاملا فردی و ذهنی قابل تجزیه نیست زیرا ما داریم درباره نظام‌های ارزشی‌ای حرف می‌زنیم که بخشی از امر اجتماعی هستند. این پدیده برآمده از یک شرایط اجتماعی است. نکته مهم دیگر مفهوم کنترل است. به نظر می‌آید این پدر به عنوان یک نمونه فرد پدرسالاری است که معتقد است امر امر او است و احساس کرده است که کنترل امور از دستش خارج شده است. بحث خارج شدن کنترل از دست فرد از دو منظر فردی و اجتماعی قابل تحلیل است. به نظر می‌آید در جوامع کنونی یک تمایلی شدیدی وجود دارد که دوست دارد از ساختار انضباط بخش و کنترل‌کننده خارج شود و فضای جدیدی را ایجاد کند. وضعیت کنونی ما در سطح فردی، بینافردی و بین‌المللی به گونه است که هرکسی تلاش می‌کند که این وضع موجود از کنترلش خارج نشود. به نظر می‌آید این پدر یک سمبلی است که می‌خواهد نظم قدیمی که در ذهنش داشته است را جاری کند اما نظم دیگری که در حال ظهور است از منظر او نه تنها نظم نیست بلکه عین فاجعه است و برای جلوگیری از فاجعه باید دست به هرکاری زد.