نیویورک تایمز در گزارشی تصویری چگونگی تشکیل و برخی از اتفاقات صد ساله گذشته این حزب را تشریح کرده است.

در تابستان سال ۱۹۲۱ هیچ موضوع قابل اطمینانی در مورد حزب کمونیست چین وجود نداشت. هیچ کس حتی به بقای این حزب نیز فکر نمی‌کرد چه برسد به صد سالگی آن.

سلسسله پادشاهی “چینگ” در سال ۱۹۱۱ به عنوان آخرین پادشاهی چین سقوط کرد و پس از آن کشور “جمهوری چین” به مدت یک دهه با درگیری‌های مدنی و فقر شدید مبارزه  کرد.

در سال ۱۹۲۱ و در یک مدرسه آجری انحصاری متعلق به فرانسویان در شانگ‌های چین ۱۲ مرد (شاید هم بیشتر) برای ایجاد یک پایگاه سیاسی جدید دور هم جمع شدند. منطقه تجمع آنها در قرن نوزدهم به شکل حقارت بار و زننده‌ای تحت اشغال استعماری فرانسه قرار داشت.

مائو زدونگ ( تسه تونگ) سوار بر اسب در طول جنگ داخلی چین در سال ۱۹۴۷/ عکس: Getty

آنها تحت تاثیر انقلاب بلشویکی روسیه و کمی کمتر از آن اندیشه‌های “کارل مارکس” بودند. اندیشه‌ها و اقداماتی که کنترل امپراتوری کشور پهناور روسیه را در سال ۱۹۱۷ از “نیکلاس دوم” آخرین تزار روس گرفته بود.

به قدرت رسیدن بلشویک‌ها یا همان انقلاب اکتبر روسیه از “شاخه رادیکال حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه” به رهبری “ولادیمیر لنین” شکل گرفت. لنین نظریه‌پرداز مارکسیست و انقلابی کمونیست روسی و بنیانگذار دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی است.

اینک و ۱۰۰ سال پس از شکل گیری اندیشه‌های کمونیسم این چین است که با استانداردهای بین المللی کمونیستی اداره می‌شود نه اتحاد جهاهیر شوروی که در سال ۱۹۹۱ فروپاشید.

تبلیغ کنندگان سیاسی (پروپاگاندا) چین در این کشور مرتبا می‌گویند که “راهپیمایی طولانی و سخت” (حزب آنها در زمان مائو) در تبدیل کردن چین به یک قدرت جهانی نقش داشته است.

حزب کمونیست حاکم در چین از ماه‌ها پیش برای سالگرد رسمی صد سالگی خود در این کشور برنامه ریخته و از تاثیر آن بر قدرتمند شدن چین می‌گوید.

اما حزب کمونیست چین سال‌ها در نامنی کامل بود و خطرات زیادی را از سر گذارند. این نهاد به دلیل اشتباهات درون حزبی سال‌ها شکست خورد، عقب ماند، درجا زد و کشته داد.

بازداشت یکی از اعضای حزب کمونیست چین در دوره “چیانگ کای‌چک” رهبر وقت حزب حاکم “کومینتاگ”  جمهوری چین در سال ۱۹۲۷/ عکس: Alamy

قیام این حزب در سال ۱۹۲۷ و در ابتدای شکل گیری آن در شهر شانگ‌های به شکل وحشیانه‌ای از سوی نیروهای سرکوب شد و هزاران کشته بر جای گذاشت.

نجات یافتگان حزب یا گروه‌هایی از آنها در مناطق کوهستانی استان “جیانگ شی” مخفی شدند و در همین جا “مائو” به عنوان یک رهبر ظاهر شد.

مائو به همراه انقلابیون در سال ۱۹۳۰، جمهوری خودخوانده “شورای چین” در کوه‌های جیانگ‌شی را تشکیل دادند و او عنوان اولین رئیس‌جمهور این منطقه انتخاب شد.

“چیانگ کای چک” رئیس جمهور و رئیس حزب حاکم “کومینتاگ” در جمهوری وقت چین، در اکتبر سال ۱۹۳۴  یک میلیون نیروی نظامی دولتی چین را مامور کرد تا تمام مناطق تحت پوشش و استحکامات جمهوری تازه‌ تاسیس مائو را محاصره کنند.

مائو که از قبل درباره این حمله خبردار شده بود، در مقابل سایر رهبران جمهوری خودخوانده ایستاد و در نهایتآنها را قانع کرد  که درگیر شدن با چنین ارتشی عاقلانه نیست و عقب‌نشینی می‌تواند تاکتیک بهتری قلمداد شود.

این عقب‌نشینی که به نوعی یکی از بزرگ‌ترین عقب‌نشینی‌های تاریخ محسوب می‌شود به راهپیمایی طولانی مشهور شد. مسیرهای مختلفی در این عقب نشینی وجود داشت و براساس تخمین‌ها تنها حدود ۳۰ درصد شروع کنندگان راهپیمایی زنده به پایان آن رسیدند و در محل‌های سکونت جدید خود دور از دسترس نیروهای دولتی ساکن شوند.

مائو در در ۱ اکتبر ۱۹۴۹ تاسیس جمهوری خلق چین را در میدان “تیان‌آن‌من” اعلام کرد/ عکس: Hou Bo

پروپاگاندای حزب کمونیست چین نیز از همین راهپیمایی تاریخی مائو به عنوان سرمنشاء قدرت چین امروزی حرف می‌زند.

ارتش مائو در این عقب نشینی فاجعه بار به استان “شانشی” رسید. یکی از رهبران این حزب در این بخش “شی ژونگ شون” پدر “شی جین پینگ'” رهبر کنونی چین است.

در جنگ جهانی دوم و پس از حمله ژاپن به چین مقامان وقت چین که با حزب کمونیست در جدال بودند، از کمونیست‌ها درخواست کمک کردند. مائو به عنوان رهبر وقت این درخواست را با هدف جست‌وجوی نیروهای بیشتر و برخورداری از مزایای ملی پذیرفت. اما پس از پایان جنگ در سال ۱۹۴۵، جنگ داخلی از سر گرفته شد.

در آن دوران به شکل غیر رسمی کمونیست‌ها از حمایت جمعیت گسترده خسته از فساد، خشونت و سختی برخوردار بودند. در یک اکتبر سال ۱۹۴۹ مائو در کنار میدان “تیان‌آن‌من” (به معنای صلح آسمانی)  تاسیس جمهوری خلق چین را اعلام کرد.

پس از آن مصیبت‌های زیادی رخ داد. کشوری که هنوز یک سال هم از شکل گیری آن نمی‌گذشت در سال ۱۹۵۰ و پس از تهاجم کره شمالی به خاک کره جنوبی در برابر آمریکا و متحدانش قرار گرفت.

اگرجه نیروهای “داوطلب” چینی با ارتش تحت رهبری آمریکا مبارزه کردند اما تاوان سنگینی دادند و براساس برخی از منابع رسمی چین در این میان ۱۹۷ هزار کشته داد. برخی از منابع تعداد کشته شدگان چینی این جنگ را چندین برابر تخمین می‌زنند.

سربازان حزب کمونیست  چند سرباز آمریکایی را در طول جنگ کره در سال ۱۹۵۱ دستگیر کردند/ عکس: Getty Images

جهش رو به جلو

گرانترین کمپین های مائو در کشور و دوران حاکمیت او شکل گرفتند و خسارات زیادی هم به بار آورد.

در سال ۱۹۵۸ حزب  طرح”جهش بزرگ رو به جلو” را به عنوان جمع آوری اجباری کشاورزان و صنعتی کردن روستاها معرفی و اجرایی کرد.

در این طرح میلیون‌ها نفر مردند. این افراد نه تنها از گرسنگی، بیماری و قحطی جان دادند بلکه احکام اشتباه مائو کسانی را که در برابر تولید مقاومت می‌کردند را سخت مجازات و شکنجه می‌کرد. بسیاری در طول اجرای این طرح اعدام شدند یا خودکشی کردند.

سربازان چینی در جنگ سال ۱۹۵۱ کره اسیر آمریکایی‌ها شده‌اند/ عکس: Keystone/Getty Images

انقلاب فرهنگی مائو

در سال ۱۹۶۶ مائو برنامه  “انقلاب فرهنگی” را در برخورد با کسانی که قصد سرنگونی دولت حزب کمونیست را داشتند معرفی و اجرایی کرد. او از بازگشت احتمالی “بورژازی” در این کشور حرف می‌زد. در دهه بعد و در طول اجرای انقلاب فرهنگی مائو به ایجاد کمپین‌های خشن، پاکسازی داخلی و حتی حذف نخبگان پرداخت.

در مرحله اول این انقلاب جوانان هوادارش “گارد سرخ” تشکیل دادند و روشنفکران و هر کس دیگر را به عنوان “طبقه دشمن”  آزردند.

در این دوران موزه‌ها بسته و بسیاری از اماکن دینی و تاریخی غارت یا تخریب شدند.

در سال‌های بعد جوانان چینی به حومه شهرها فرستاده می‌شدند تا روح انقلابی سال‌های اولیه حزب کمونیست را دوباره در این مناطق بدمند و  آتش آن را بیفروزند. “شی جین پینگ” رئیس کنونی حزب کمونیست و رئیس جمهور چین و “وانگ ئی” وزیر خارجه کنونی در شمار جوانان آن زمان بودند.

مائو در کنار “جوزف استالین” (وسط) در “نیکیتا خروشچُف”  (راست تصویر) در تولد ۷۰ سالگی استالین/ عکس: Getty Images

در دوران انفلاب فرهنگی بسیاری از روشنفکران به اردوگاه‌های آموزش یا همان کار اجباری فرستاده شدند تا دوباره و این بار با کار بدنی سخت، آموزش ببینند.

آشفتگی ناشی از دوران انقلاب فرهنگی تنها با مرگ مائو در سال ۱۹۷۶ پایان یافت. در این دوران نیز تعداد تلفات ناشناخته ماند اما براساس تخمین‌ها بین ۵۰۰ هزار تا ۸ میلیون نفر کشته شدند.

“اریک اکس لی”  دانشمند سیاسی و سرمایه دار ساکن شانگ‌های در این باره گفت: “خود آفرینی بزرگ” از ویژگی‌های برجسته حزب کمونیست است.

آنچه که در اوایل سال ۱۹۸۰ میلادی با تعداد انگشت شماری از مناطق ویژه اقتصادی آغاز شد طی چهار دهه به جنجال اقتصادی تبدیل شد و انتظار می‌رود به زودی به بزرگترین اقتصاد جهان بدل شود دستاوردی که قلب توجیه حزب کمونیست برای دستیابی به قدرت است.

کشاوزان روستایی چین در طول طرح جهش رو به جلو در مزارع اشتراکی کار می کنند/ عکس: Universal Images

اما اصلاحات در سیاسی بیشتر نشد. در سال ۱۹۸۹ هزاران نفر در پکن و سایر شهرها به خیابان‌ها ریختند و خواستار آزادی سیاسی بیشتر شدند. این اعتراضات مسالمت آمیز بود اما “دنگ شیائوپینگ” رهبر وقت حزب معترضان را تهدید جدی قلمداد کرد.

در سوم و چهارم ژوئن همان سال ارتش آزادی بخش چین به مرکز پکن منتقل شد معترضان مستقر در میدان “تیان‌آن‌من” را پاکسازی کرد. تعداد کشته شدگان این حادثه مانند بسیاری از آمارهای دیگر این کشور به دلیل محرمانه بودن اسناد رسمی معلوم نیست و اختلافات زیادپ سر آن وجود دارد.

مقامات بریتانیا در هنگ کنگ کشاورزان پناهنده و گرسنه چین در زمان اجرای “جهش رو به جلو” را گرد هم آوردند/ عکس: Associated Press

در طرح جهش روبه جلو چینی کوره‌های کوچک به منظور تسریع صنعتی شدن در حاشیه مزارع  چینی  ساخته شد/ عکس: Universal Images Group

گارد سرخ کتاب های قرمز کوچکی را در سال ۱۹۶۷ د پکن در دست دارند/ عکس: API

احترام مقامات ارتش آزادی بخش خلق چن در احترام به جسد مائو در سال ۱۹۷۶/ عکس: Getty Images

یک مرد در اعتراضات ژوئن سال ۱۹۸۹  میدان تیان‌آنمن در برابر تانک ‌های ارتش ایستاد/ عکس: Associated Press

اعتراضات تیان آن‌من ۷ هفته طول کشید/ عکس: Getty Images

یک مرد زخمی را  از میدان تیان آن‌من پکن خارج می‌کنند  – تعداد کشته شدگان این اعتراض بین صدها تا هزاران نفر تخمین زده می‌شود/ عکس: Getty Images