معادله کرونا و رونق خدمات موتوری در سال ۱۴۰۰

با اینکه حوزه خدمات، آسیب اقتصادیِ جدی را در دوره پاندمی تجربه کرد، اما آمارها نشان می‌دهد همچنان یکی از مهم‌ترین عوامل بروز رشد اقتصادی اعلامی از سوی بانک مرکزی، بالارفتن نرخ رشد اقتصادی در بخش خدمات بوده است؛ بخشی که گفته می‌شود تقریبا نیمی از کل تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. بر اساس تازه‌ترین آمار اعلامی بانک مرکزی، گروه خدمات رشدی ۷درصدی را تجربه کرده‌اند و بر همین اساس در بهار سال‌ جاری ۹/ ۳ درصد از رشد ۲/ ۶ درصدی این فصل، از همین رشد ۷درصدی گروه خدمات ناشی شده است. گروه مرتبط با خدمات موتوری نیز، از این قاعده مستثنی نبوده است.

از سوی دیگر، افزایش تعداد شاغلان در این بخش نیز، علاوه بر آمار رشد اقتصادی ۷درصدی، می‌تواند یکی از نشانه‌های رونق در بخش خدمات موتوری باشد؛ برابر نتایج طرح آمارگیری از نیروی کار مرکز آمار ایران در بهار سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ تعداد شاغلین در بهار ۱۴۰۰ نسبت به بهار سال ۱۳۹۹ افزایش داشته و یکی از بخش‌ها که با افزایش شاغلان روبه‌رو بوده، فروش و نگهداری و تعمیر وسایل نقلیه موتوری و موتور سیکلت و خرده‌فروشی سوخت خودرو بوده است؛ در حالی که بهار ۱۳۹۹ کاهش تعداد شاغلین را نشان می‌دهد، که می‌شود آن را به شک اولیه کرونا به بازار گروه خدمات مرتبط دانست، در بهار ۱۴۰۰ با افزایش ۵۵ هزار نفری روبه‌رو شده است. به هر حال تعمیرکاران وسایل نقلیه موتوری نیز از گروه خدمات و بنابراین جزو مشاغل گروه یک محسوب می‌شوند و در محدودیت‌های مرتبط با شیوع کرونا، تعطیل نمی‌شوند. حالا رونق بازار آنها آشکارتر از آمارها هم شده است. پای صحبت فعالان مکانیک که می‌نشینیم، آنها نیز از رونقی نسبی حرف می‌زنند.

سر مکانیک‌ها شلوغ است

احمد که در محله ظفر صاحب تعمیرگاه خودروست می‌گوید با سرعت‌گرفتن روند واکسیناسیون و لغو برخی محدودیت‌ها، تعداد مشتری‌هایش افزایش یافته است: «خدمات موتوری، جزو نیازهای اصلی مردم است، منتها رفع همین نیاز، تقریبا یک سال تمام با افت مواجه بود. نه اینکه مشتری نداشته باشیم، اما خب مشتری‌هایمان بیشتر آنهایی بودند که مجبور بودند با وسیله نقلیه شخصی تردد کنند. از آنجا که مشتری‌های اصلی ما رانندگان تاکسی هستند و تعمیرگاه ما بیشتر مورد اعتماد آنهاست، تا یک سال که مردم کمتر از تاکسی‌های گردشی، خطی و تاکسی‌های اینترنتی استفاده می‌کردند، مشتری‌هایمان کم بود».

رونق ناشی از استفاده از وسایل نقلیه شخصی به جای عمومی

علی، یکی از تعمیرکاران تعمیرگاهی بزرگ در محله نواب است؛ تعمیرگاهی که به طور تخصصی به خدمات موتورسیکلت می‌پردازد. او خلاف  احمد در ظفر که می‌گفت در ابتدای شیوع ویروس کرونا، وضع تا یک سال وخیم بوده است، می‌گوید ازقضا در دوره شیوع کرونا، وضعشان بهتر بوده است: «مردم از ترس ابتلا به کرونا کمتر از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کردند و بیشتر با خودروها و موتورسیکلت های شخصی خود تردد می‌کردند. همین امر باعث استهلاک بیشتر این وسایل می‌شد و از این رو، می‌شود گفت مراجعه بیشتر آنها، صدمات اقتصادی ناشی از کرونا را برای ما جبران می‌کرد. حالا هم شرایط در حال بازگشتن به روال عادی است. نمی‌توانم ادعا کنم در دوران شیوع کرونا وضع ما بهتر بوده است، اما بدتر هم نشده است».

این، نکته‌ای است که فروشنده قطعات موتورسیکلت در همین مرکز نیز آن را تایید می‌کند. او می‌گوید هم مردم عادی و هم رانندگان پیک‌های موتوری بیش از پیش گذرشان برای تعویض قطعه به او می‌خورد.

وضع شرکت‌ها چطور است؟

اما این فقط مکانیک‌ها، تعمیرکاران خودرو و موتورسیکلت و فروشندگان آن نیستند که بازارشان گرم شده است. آنها که دانش‌آموختگان تعمیر وسایل نقلیه موتوری نیز محسوب می‌شوند نیز در افزایش شاغلان این بخش‌ها موثر بوده‌اند. آنها در کارخانجات، مؤسسات صنعتی دولتی و خصوصی که به تولید یا تعمیر انواع مختلف خودرو می‌پردازند نظیر شرکت‌های خودروسازی یا در شرکت‌های تولید قطعات و لوازم یدکی انواع خودروها و یا در تعمیرگاه‌های نمایندگی‌های مجاز شرکت‌های خودروساز مشغول هستند یا به صورت شخصی کارآفرینی کرده‌اند. محمد محمدی که در یکی از شرکت‌های قطعه‌ساز فعالیت می‌کند، از رونق‌گرفتن کار در ماه‌های اخیر می‌گوید: «شیوع کرونا، همه خدمات از جمله خدمات موتوری را با رکود مواجه کرد، اما از ابتدای امسال، رونقی محسوس را شاهد هستیم. شرکت ما طی سال ۱۳۹۹، هفته‌ها می‌شد که خروجی قابل توجهی را تجربه نمی‌کرد. حتی دو فقره از انبارهایی که ما با آنها کار می‌کردیم فعالیتشان را متوقف کردند چون ضرر می‌دادند. اما از ابتدای امسال، شرایط بهتر شد و حالا که در ابتدای پاییز هستیم می‌شود گفت آرام‌آرام کار به روزهای معمول خود در پیش از شروع شیوع کرونا باز گشته است».

به نظر می‌رسد عوامل و دلایل متعددی در بازگشت رونق به بازار خدمات موتوری نقش دارند؛ عواملی که هم آمارهای اعلامی از سوی مراکز و نهادهای رسمی آنها را تایید می‌کنند هم فعالان این بازار.