بهشت گمشده از نوع ایرانی

رصدخانه مراغه منحصر به فرد و یگانه
اما از دیگر سو، مراغه که مدتی در زمان حکومت مغولها پایتخت ایران نیز بوده است ، خاستگاه تبلور اندیشه ایرانی شد تا خواجه نصیر طوسی، پادشاه منجمان مسلمان، بزرگ ترین رصدخانه و کتابخانه نجوم جهان را در مراغه پایه گذارد.
رصدخانه خواجه نصیر که روی کوه رصد مراغه واقع شده است ، در زمان خود الهام بخش رصدخانه هایی در چین و سمرقند بوده که می تواند حکایت از این داشته باشد که این شهر در نقطه عطف و چهارراه عملی و توجه جهانیان در روزگاران پیشین بوده است تا جایی که مهمترین دوره و مکتب اخترشناسی ایران را مکتب مراغه می نامند.
رصدخانه مراغه فقط مخصوص رصد ستارگان نبوده است و یک سازمان علمی گسترده به شمار می رفته که در آن بیشتر شاخه های دانش تدریس می شد و در آن مشهورترین دانشمندان آن زمان از جمله علامه قطب الدین شیرازی یعنی کسی که برای نخستین بار به علت اصلی تشکیل رنگین کمان در دنیا پی برد، در آن به فعالیت می پرداختند و در این جهت این رصدخانه که در زمان خود به عنوان مرکز علمی بین المللی به فعالیت می پرداخت ، میزبان دانشمندان برجسته ای همچون فائو مون جون دانشمندبرجسته چینی و ابن العربی فیلسوف بزرگ بود تا در این رصدخانه به درس دادن اصلهای اقلیدس و المجسطی بطلمیوس مشغول باشند.
ساختمان اصلی این رصدخانه به شکل استوانه بنا نهاده شد چون در آن زمان بیشتر وسایل رصدی دایروی شکل بوده اند.

احیای جاده ابریشم، احیای مراغه
روزگاری از دل شهر مراغه جلوه ای تاریخی با نام جهان می گذشت که اکنون بسیاری از کشورهای آسیایی فرهنگ ، هنر و علم خویش را وامدار این جاده می دانند.
جاده ابریشم که اکنون احیا و شناسایی بخشی از آن که در مراغه واقع شده دغدغه بسیاری شده است ؛ روزگاری حلقه اتصال آسیای دور به اروپا به شمار می رفت.
اکنون با توجه به بسیاری از مسائل مرتبط با صنعت گردشگری در دنیای معاصر، می تواند مجالی برای ارزش گذاری بر جنبه های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی این منطقه به شمار رود.
با نگاهی واقع بینانه باید گفت که اکنون مراغه در بن بست گردشگری ایران واقع شده است و شاید احیای دوباره این جاده بتواند به این امر کمک کند.
مراغه کنونی پس از فتح بغداد به عنوان پایتخت ایلخانیان برگزیده شده است.این انتخاب از سوی مهاجمان مغول هرچند که در قسمتی از تاریخ با خرابی ها و ویرانی های بسیاری روبه رو بود اما اکنون آثار بجای مانده از این دوره بهترین سند برای بازیابی مجدد اطلاعات تاریخی این دوره به شمار می رود.

مراغه، شهر گنبدهای تاریخی
مراغه، شهر گنبدهای تاریخی است ، برجهایی که به تمدن پیش از اسلام و پس از اسلام تقسیم می شوند و نقش بسیار پررنگی برای بازیابی تاریخ معماری آن زمان ایفا می کنند.
گنبد سرخ ، قدیمی ترین گنبد باقیمانده مراغه است که در سال ۵۴۲هجری قمری در دوره سلجوقیان و به صورت مربع القاعده و در ۲طبقه ساخته شده است.
این گنبد از نظر ساخت و نوع تزئینات الهام بخش ساخت برجهای دیگر این شهر بوده است. گنبد مدور، دیگر برجی که در کنار گنبد سرخ و در بافت مرکزی شهر بنا نهاده شده است نیز از دیگر برجهای مشهور اما کماکان پر رمز و راز این شهر به شمار می رود.
گنبد مدور شامل ۲طبقه سردابه و نمازگاه است و هویت فرد دفن شده در سرداب آن تاکنون شناسایی نشده است. این برج در سال ۵۶۳هجری قمری با سنگهای متخلخل آهکی و حجاری شده و آجرهای خشتی و ساروج ساخته شده است.
معماهای تاریخی مراغه تنها به برج مدور منحصر نمی شود بلکه غار کبوتر نیز بر معماهای باستانی این شهر افزوده شده است. این غار دارای ۵چاه بسیار عمیق است که تاکنون هیچ کس نتوانسته به انتهای این غارها دسترسی یابد و همین امر باعث شده معمای دیگری بر کارنامه تاریخی این شهر سنجاق شود تا مراغه را از نگاهی دیگر، شهر معماهای تاریخی ایران نام گذاریم.

مراغه امروز و حسرتی برای فردا
عروس سبزپوش شهرهای تاریخی ایران ، گویا این روزها به گوشه نشینی و عزلت عادت کرده است. گواه این مدعا شاید آن باشد که مراغه ای که بیش از ۳۰۰اثر تاریخی ، طبیعی و تپه های باستانی دارد و حتی جزو ۱۰شهر دارای بافت غنی تاریخی – فرهنگی ایران به شمار می رود، در نگاه ایرانیان فراموش شده به نظر می رسد.
مراغه تاریخی یک هتل ندارد. این یک واقعیت در عین تلخی ماجراست که باعث شد تا گفته شود مراغه به بن بست گردشگری ایران تبدیل شده است.
اما در دیگرسو، مراغه تاریخی توانمندی های گردشگری خویش را کماکان در دل خویش پنهان داشته تا شاید روزی نگاه مدیرانه و مسوولانه آن را به قطب گردشگری شمال غربی ایران تبدیل کند.
شاید کمتر کسی در ایران از بهشت فسیل شناسان جهان خبر داشته باشد؛ در حالی که این بهشت کوچک در پای سهند افسانه ای ایران اکنون رویای بسیاری از گردشگران علمی جهان شده است و اکنون فقط باید در لفافه گفت که مراغه برای جذب گردشگر چیزی کم دارد و هزار نکته بیش.