زندگی نامه اُستاد نصرُالله سَروَری،  هنرمند نقاش پیشکسوت افغانستان

اُستاد نصرُالله سَروَری در سال ۱۳۲۱  هجری شمسی در ناحیه دوم شهر هِرات در غرب افغانستان چشم به جهان گُشود. اُستاد سَروَری در نُه سالگی به هُنر نقاشی روی آورد.

تشویق های نخستین والدین و اِستعداد ذاتی وذوق سرشار به زیبایی و مردم دوستی او را شیفته هُنر نقاشی ساخت . وی در ایام جوانی تحت نظر “هُنرمندان برجسته نقاش افغانستان ” هم چنان ، خیر محمد خان، کریم شاه خان، هنرجو، بهزاد سلجوقی و احمد کهزاد اصول اولیه هُنر نقاشی را آموخت و سال های مُتمادی به مطالعه و تحقیق در تاریخ هُنر و شناسایی نقاشان بزرگ جهان و سبک های گونه گون  و به ویژه فنون رنگ شناسی، مبادرت ورزید.

اُستاد سَروَری پس از تحصیل در رشته مخابره از (حربی پوهنتون) کابل فارغ التحصیل شُد و سالیان درازی در ارتش افغانستان خدمت کرد و در کنار آن از خلاقیت و ابتکار در منظومه هُنر های زیبا، دست نکشید. اشتراک وی در یکی از جشنواره های هُنری کشور هندوستان که در سال ۱۳۶۶ خورشیدی اتفاق افتاد علاقه مندی وی را به هُنر نقاشی بیشتر ساخت زیرا وی از این جشنواره هنری جایزه معتبر (Great Artist) را از یک خلق یک اثر نفیس مقام ویسوا میترا، به دست آورده بود.

اُستاد نصرالله سَروَری در نقاشی صاحب سبک و تکنیک خاص خود بود. وی به سبک های کلاسیسم، رمانتیسم، ناتورالیسم و رئالیسم آشنا بود و آثاری زیادی نیز خلق کرد. وی یکی از مشهور ترین پیروان سبک بهزاد هروی در هنر مینیاتوری نیز بود که در برخی خانه ها از این نوع سبک اُستاد موجود می باشد. همچنان با سبک های باربیزون، امیردیویزیونیسم، فوتوریسم، سوررئالیسم و سمبولیسم نیز گاهاً قلمپردازی نموده و با مکتبهای دادائیسم کرسیو نیزم و مکتب کوبیسم پاپلو پیکاسو هم آشنایی داشت.

اولین نگاره های دیواری در شهر هرات پس از پیروزی مقاومت مردم افغانستان در برابر تجاوز شوروی توسط اُستاد سَروَری به تصویر کشیده شد. موضوع این نگاره های دیواری اکثراً به تصاویری از مناظر طبیعی و وضعیت مقاومتگران افغان در میدان های جنگ اختصاص یافته است.

اُستاد سَروَری بنیان گذار موزیمی در هرات که به نام ” مَنظر جهاد” شُهرت دارد، می باشد. وی در یکی از سفر های خود در شهر مسکو روسیه از یک پانوراما اِلهام گرفت و مَنظر جهاد را طراحی و در داخل آن مناظر بسیار زیبا و اُستادانه هُنری ناشی از مقاومت مردم افغانستان در برابر اشغالگران روسی، به تصویر کشید که روزانه دهها تن افراد داخلی و خارجی از آن بازدید به عمل می آورند . در این موزیم که در دامنه کوه مشرف به شمال شهر هرات واقع گردیده، آثار نقاشی دیواری چشمگیری توسط اُستاد سَروَری هُنرنمایی گردیده است که بیشتر صحنه های دوران مقاومت مردم افغانستان در برابر تهاجم شوروی سابق را نشان می دهد.

موضوع اصلی سبک آثار اُستاد سَروَری را تصویر مناظر طبیعی و زندگی روزمره مردم روستایی افغانستان (همان فولکلور رئالیستی) تشکیل می دهد. زیرا وی به اصل«هُنر برای مردُم» و «هُنر آیینه اجتماع» باور داشت.      بیشتر آثار وی با استفاده از رنگ روغنی و آکریلیک ایجاد گردیده. آثار این اُستاد برجسته در نمایشگاه های انفرادی و گروهی مُتعددی در افغانستان به نمایش گذاشته شده است.

اُستاد نصرالله سَروَری در دوران فعالیت های هُنری خود شاگردان زیادی تربیت کرد که امروزه از چهره های شناخته شده هُنر نقاشی به شمار می روند که از جُمله می توان از داکتر محمد یوسف آصفی، ضیاء صمدی، شجاع همدم، نوروزی، عبدالشکور، بریالی و احمدشاه سرباز نام برد.

اُستاد سَروَری همو اره طی عمر پربار هُنری خود در صدد رشد واشاعه هُنر نقاشی کوشا بود و به افتخارات زیادی مانند اخذ نخستین تقدیر نامه را از طرف مقامات دولتی دریافت کرد وطی نه دوره از حکومتهای حاکم بر سر زمین افغانستان جوایز و القاب، مدال های مهم هُنری و تقدیرنامه ها نایل گردید که می توان از عنوان ” هُنرمند بُزرگ” یا “Great Artist” از کشور هندوستان، ” اُستاد سَروَری از نقاشان صاحب سبک بود که بیشتر زندگی روز مره مردم را موضوع کار هایش قرار میداد هُنرمند پیشتاز مردمی” در کشور شد ، ” برنده جایزه لقب بهزاد/ سبک ریالیسم” را دریافت نمود و “ویسوامیترا یا رمان عشق در هُنر” نام بُرد. وی ۱۴ بار نیز در میان نقاشان در سطح افغانستان حایز مقام اول گردیده است.

اغلب آثار این هُنرمند در موضوعات تاریخی, مناظر طبیعی ,زندگی طبقاتی روستائیان و رنجران زحمتکش آفریده شُده است که به استناد کتاب رنگ و رنج نویسنده محمد رفیع اصیل یوسفی صفحه (۴۵۸) و نیز در کتاب تذکره زر نگار مئولف بهاالدین تیموری از هُنر های این هُنرمند لحاظ شُده است اما به یقین آنچه حقیقت است در طی آن دوران به دلیل نگاه خاص حکومت های مختلف وعدم توجه دستگاه های تبلیغی به هنر های تجسمی فشار بر هُنر مندان شدید تر وسازمان یافته تر می شد اما اُستاد سَروَری با این وجود باز هم به تلاش وکار هُنری خود ادامه داد

علاوه بر آثار به جا مانده دیواری از اُستاد نصرالله سَروَری در موزیم “منظر جهاد” در شهر هرات وتعدادی اندک از آثار وی در نگارستان ملی افغانستان واقع در شهر کابُل بطور دائم به نمایش گذاشته شده ، میتوان از تعداد ۱۳۰ اثر وی به شمول آثار مُهم برجسته نیز که در یک مجموعه (کلکسیون) خصوصی در کشور ایران نگهداری میشود ، نام برد.

مجموعه آثار ارزشمند نقاشی استاد سروری تحت عنوان «راه لاجورد» از سوی اداره‌کل موزه‌ های سازمان میراث ‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ایران تحت عنوان آیین مدیریت سامان‌دهی و نظارت و حمایت از مالکان و دارندگان اموال منقول فرهنگی و تاریخی ثبت شده است.»

باصدور پروانه فعالیت مجموعه داری به صورت رسمی نسبت به برگزاری نمایشگاه یا ایجاد موزه خصوصی بنام «راه لاجورد» به مالکیت فریدالله ادیب‌آیین از هنرمندان نقاش افغانستانی به  شماره مجوز ۹۸۲۵۰۰/۸۸۰۶ مورخ ۲۸ خردادماه ۱۳۹۸ از سوی اداره‌کل موزه‌ های سازمان میراث‌ فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری ایران صادر گردیده است.

یکتن از نزدیکان اُستاد سَروَری در همان دوران طفولیت به یاد می آورد که اُستاد سَروَری سال ها با اِلهام از ترکیب رنگ های اُستادان بُزرگ نقاشی که صد ها سال دوام می آورد، به کوه ها و دشت ها می رفت تا از سنگ های زنگ زده رنگ های طبیعی به وجود بیاورد. یک روز عین ترکیب و تعامُل شیمیایی رنگ ها، بی هوش شد و نزد داکتر رفت و توصیه شد که با ترکیبات کمیاوی نباید جان خویشرا به خطر مواجهه ساخت.